بررسی نقش مراکز مذهبی در افزایش سرزندگی شهرهای معاصر؛ مطالعه موردی: محدوده امامزاده صالح تجریش، تهران

شهر مظهر زندگی و منبع نمادین اعتقادات، خاطرات و تعلقات است. شهر تجلی‌گاه حیات اجتماعی افراد است. حضور افراد، تعاملات افراد، زندگی افراد در شهر آن را سرزنده و پویا می‌سازد. شهر نمایانگر ارزش‌ها و هنجارهای ساکنین است. امروزه شهرهای موفق شهرهایی هستند که متناسب با ارزش‌ها، هنجارها و خواست‌های ساکنینش توسعه یافته و فضاهایی خلاق، پویا و سرزنده را برای حضور انان فراهم می‌آورند. از اینرو فضاهای عمومی شهر از مهمترین اجزای شهر محسوب می شوند. شهرهای ایرانی از دیرباز در پیدایش و توسعه خود رنگ و بوی ارزش‌های دینی و معنوی ساکنان ان را به همراه داشته‌اند. جانمایی و طراحی مساجد، امامزاده‌ها، بقاع متبرکه در شهرهای ایرانی موید این موضوع است. جایی که فرد با درون خویش، با معنویت همراه شده و به مبنا پیدایش خود می‌پیوند. از این رو اماکن مذهبی را می‌توان دسته‌ای از فضاهای عمومی به شمار آورد که نه تنها فرد را به مبنا پیدایش خویش پیوند داده بلکه با ایجاد امکان تعاملات اجتماعی و پذیرفتن نقش فرهنگی- اجتماعی نقش مهمی در تقویت وجهه فرهنگی و اجتماعی شهرها ایفا نموده و زمینه ایجاد سرزندگی و پویایی شهری را فراهم می‌آورد. مقاله حاضر سعی بر آن دارد تا ضمن یافتن مولفه‌های سرزندگی در شهرهای معاصر به ارائه راهکارهایی جهت بهره‌مندی از پتانسیل های اماکن و سرمایه‌های مذهبی جهت ارتقاء سرزندگی شهری بپردازد. لذا با استفاده از روش پژوهش توصیفی و همچنین بهره مندی از تکنیک‌های دلفی و روش تحلیل سلسله مراتبی، به رتبه بندی و ارزش‌گذاری مولفه‌ها و سنجه‌های واجد ارزش در خلق و ارتقا سرزندگی محله‌ای پرداخته شده است. یافته‌های پژوهش موید این مطلب است از میان چهار مولفه اصلی تعریف شده و اثرگذار بر میزان سرزندگی محدوده بترتیب مولفه عملکردی، معناشناختی، اجتماعی- فرهنگی و در نهایت شاخص فرمی بیشترین تاثیر را بروی سرزندگی را دارند. به گونه‌ای که اماکن مذهبی از طریق همگونی با فعالیت‌های وابسته و تنوع فعالیتی فضا، پیوند با ارزش‌های معنوی افراد جامعه، ایجاد کانون‌های اجتماعی و با توجه به معماری ایرانی اسلامی باارزشی که در خود دارند، پویایی و سرزندگی فضا را در شهرها رقم می‌زنند.